تفاوت روانشناس، مشاور، روانپزشک و روانکاو

روان‌ درمانی چیست؟

روان درمانی اصطلاحی فراگیر برای همۀ روش‌های درمانی برای درمان‌ جویان است که یا به اختلالات روان‌شناختی مبتلا هستند یا با مشکلات مربوط به ذهن و روان درگیرند.

رویکردهای مختلفی در روان‌ درمانی داریم:

درمان‌های رفتاری ـ شناختی؛

درمان‌های روانکاوی؛

درمان‌های روان‌ پویشی؛

روان‌درمانی خانواده و سیستمی؛

هنر و بازی‌ درمانی؛

روان‌ درمانی انسان‌گرایانه و تلفیقی.
 

روان‌ درمانگر چطور به ما کمک می‌کند؟

روان‌ درمانگر با توجه به نوع تخصصش، ممکن است برخی از کارهای زیر یا همۀ آنها را انجام دهد.
 

تغییر رفتار مراجعه‌ کننده

بر اثر تغییر رفتار، عملکرد فرد هم بهتر می‌شود و با رضایت‌خاطر بیشتری زندگی می‌کند؛
 

بهبود کارایی شخصی او

یکی از هدف‌های روان‌ درمانی بهبود کارایی فرد است. بدان معنا که بتواند به امور مختلف زندگی تعهد عمل داشته باشد و در وقت و انرژی‌ اش صرفه‌جویی کند؛
 

کمک به حل مشکل

از آنجا که خود مراجعان نمی‌توانند به‌تنهایی مشکلات رفتاری خودشان را حل کنند، روان‌درمانگران می‌توانند از فنون مختلف تغییر رفتار به حل مشکل آنها کمک کنند؛
 

تأمین سلامت مثبت روانی

برای اینکه فرد بتواند با دیگران و محیط سازگاری ایجاد کند و یاد بگیرد چطور مسئولیت بپذیرد و مستقل عمل کند؛
 

کمک به مراجع برای تصمیم‌ گیری و پیش‌ بینی راه‌ حل

با این کار مراجع یاد می‌گیرد چطور مشکل را شناسایی و راه‌حل‌هایی را پیش‌بینی کند؛


 

روان‌ درمانگران چه تحصیلاتی دارند؟

گفتیم روان‌ درمانگران با توجه به تحصیلاتشان می‌توانند تخصص‌های مختلفی داشته باشند؛ برای نمونه، روان‌درمانگری که پزشک است، ابتدا در روانپزشکی تحصیل کرده و سپس سه یا چهار سال آموزش تخصصی روان‌ درمانی می‌بیند.

این افراد بیمارانی را که بیماری‌های وابسته به روانپزشکی دارند با روش‌های روان‌درمانی درمان می‌ کنند. 1
 

روانشناس

• روانشناس کسی است که به طور تخصصی در رشته روان شناسی تحصیل کرده است. روانشناسان برخلاف روانپزشکان پزشک نیستند و نمی‌توانند دارو تجویز کند و  زمانی که  بیماری به دارو نیاز داشته باشد روانشناسان مراجع  را به روانپزشک ارجاع می‌دهند تا بتواند دارودرمانی  را هم شروع کنند.

روانشناسان بیشتر با مسائل هیجانی سر و کار دارند. نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که افرادی که نزد روانشناس می‌روند مراجع یا همان درمانجو هستند و  افرادی که نزد روانپزشک می‌روند بیمار هستند.

برای مثال فردی که می‌خواهد با اعتماد به نفس پایینی که دارد مقابله کند به روانشناس مراجعه می کنند.

به این دلیل که از نظر جسمی مشکلی ندارد فقط باید یکسری مسائل را با گفتگو حل کند و مهارت های بیشتری را فرا بگیرد.

در حالی که اگر بیماری به اسکیزوفرنی مبتلا باشد باید برای اصلاح تعادل شیمیایی مغز است که به هم خورده است دارو مصرف کند.

بنابراین نمی‌توان صرفاً با روان درمانی و اصلاح رفتار این بیماری را درمان کرد و حتما به دوره دارو درمانی نیاز دارد.
 
روانشناسی به بررسی ذهن و رفتار افراد می پردازد. اینکه چطوری فکر می‌کنند؟ چطور عمل می‌کنند؟ چگونه به رفتارهای دیگران و محیط واکنش نشان می‌دهند؟

چگونه با بقیه افراد تعامل برقرار می کند؟ روانشناسی در واقع همه جنبه‌های رفتار و افکار و احساسات و انگیزه های بنیادی افراد را در نظر می‌گیرد.
 

تحصیلات روانشناس

• روانشناسان در رشته روان شناسی تحصیل می‌کنند و افرادی که این دوره را طی کرده باشند می توانند  گفتار درمانی، درمان اختلالات هیجانی و روانی را به صورت کامل انجام بدهند.

در دوران کارشناسی شیوه‌های ارزیابی و درمان اختلالات هیجانی را آموزش می‌بینند و پس از اتمام این دوره روانشناسان بالینی دوره کارآموزی خود را به پایان می رساند که دو تا سه سال طول می‌کشد.

همچنین می توانند پروتکل های تحقیقاتی را هم انجام بدهند برخی از روانشناسان بیشتر بر روی تحقیقات تمرکز دارند و در محیط های پژوهشی و دانشگاهی کار می کند تا در کلینیک و بخش درمان.

برخی از روانشناسان کار بالینی را انجام می‌دهند و روانشناسان می‌توانند در زمینه‌های مختلف مانند بهداشت روان، مسائل آموزشی شغلی، بالینی، سلامت روان فعالیت کنند.
 

روانشناسان چطوری به ما کمک می‌کنند؟

•روانشناسان می‌توانند موضوعات زیادی را پوشش بدهند که شامل مسائل مربوط به سلامت روان، اختلالات رشد، استرس، اختلالات اضطرابی، مشکلات زناشویی، زوج درمانی، سکس تراپی، اختلالات یادگیری کودکان، اعتیاد، درمان وسواس، تعامل و روابط با دیگران  می شود.

روانشناسان با انجام تست و ارزیابی و مصاحبه بالینی دلایل برخی از مشکلات را مشخص می کنند. مثلا اگر کودک شما مشکل بیش فعالی دارد، روانشناسان با تست‌های مختلف می‌توانند دلیل آن را بررسی کنند.

روانشناس به ما کمک می‌کنند که مشکلاتمان را ریشه یابی کنیم و بعد از شناسایی آن ها به درمان و اصلاح بپردازیم همچنین محرک هایی که باعث تشدید این رفتار می‌شود را تشخیص دهیم. 2
 

روانکاوی چیست؟

روانکاوی را اولین بار زیگموند فروید ابداع کرد. روانکاوی روشی است که در آن، ناخودآگاه فرد را برای یافتن منبع مشکلاتی که در حال حاضر دارد کاوش می‌کنند.

روانکاوها معمولا تعداد دفعات بیشتری با مراجعان خود ملاقات می‌کنند؛ یعنی به‌جای اینکه هفته‌ای یک بار بیمار را ویزیت کنند، ترجیح می‌دهند معمولا هفته‌ای سه تا پنج بار جلسه داشته باشند.

روانکاوی تنها روشی است که با ضمیر ناخودآگاه ما کار می‌کند و انگیزه‌ها و سازوکارهای دفاعیِ خارج از آگاهی ما را که باعث می‌شوند الگوهای آسیب‌ زننده را تکرار کنیم شناسایی می‌کند. کوچینگ (Couching)، تداعی آزاد (Free Association)، تجزیه‌وتحلیل رؤیا و انتقال (به‌معنای انتقال احساسات بیمار به روانکاو است) همگی از اصول انحصاری روانکاوی‌اند که در رشته‌های دیگر وجود ندارند.
 

روانکاو چه تحصیلاتی دارد؟

روانکاو باید بعد از دریافت مدرک روانشناسی که درباره آن صحبت کردیم، آموزش‌های ویژه گسترده‌ ای را در روش‌های درمانی عمیق برای ریشه‌ یابی مشکلات افراد ادامه دهد و آموزش‌های تخصصی را در این باره ببیند. دانشجویان روانکاوی خودشان هم باید تحت روانکاوی عمیق قرار بگیرند.
 

روانکاو چطور به درمان‌ جو کمک می‌کند؟

برخی گمان می‌کنند روانکاوها فقط به حرف‌های درمان‌جو گوش می‌دهند و یک‌سری توصیه‌ها یا نظرات را ارائه می‌کنند، در حالی که این‌طور نیست.

این درمانگران، که گاهی به تحلیل‌گران رابطه‌ای شناخته می‌شوند، بیشتر برای حل مشکلات حال حاضر افراد و با نحوه تأثیرپذیریِ آنها از تجارب گذشته‌شان سروکار دارند.

روانکاو بررسی می‌کند افراد چگونه با روش‌هایی که صرفا ترس و الگوهای فعلی‌ شان را تقویت می‌کند و منحر به تعامل با دیگران شود.

روانکاو به‌دنبال راه‌های جدید برای دیدن خودِ درون فرد است. رابطه درمانی یکی از این روش‌هاست. 3


 

مددکار اجتماعی؛ درمان مشکلات فردی و اجتماعی

معمولا وقتی افراد اسم مددکار اجتماعی را می‌ شنوند، به‌یاد افرادی می‌افتند که خدمات اجتماعی را در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی انجام می‌دهند.

در حالی که برخی از مددکاران اجتماعی با عنوان مددکار اجتماعی بالینی، درمان فردی هم انجام می‌دهند.

مددکاران اجتماعی با مددجویان فردی، گروهی یا در سطح جامعه سروکار دارند و تست‌های روان‌شناختی انجام نمی‌دهند.

مددکاران اجتماعی می‌توانند کار سامان‌بخشی بیمار و برنامه‌ریزی برای ترخیص از بیمارستان را هم انجام دهند و مشاور بیماران و خانواده‌های آنها باشند.

مددکار اجتماعی چه تحصیلاتی دارد؟

تحصیلات مددکاران اجتماعی تا حدودی شبیه روانشناسان است (اگرچه ممکن است مدرک کارشناسی ارشد داشته باشند).

مددکار اجتماعی بالینی باید حداقل دارای مدرک کارشناسی ارشد در امور اجتماعی و آموزشی باشد تا بتواند بیماری‌های روحی را ارزیابی و درمان کند. 3
 

برای حل مشکلی که داریم از کجا شروع کنیم؟

مشکلاتی که برای سلامت روح و روان ما ایجاد می‌شوند، مخصوصا وقتی حالت مزمن به خود بگیرند، می‌توانند ما را ضعیف کنند.

بدن ما نسبت به افسردگی و اضطراب همان‌طور واکنش نشان می‌دهد که به بیماری‌های جسمی.

گاهی مشکلات روحی حتی ممکن است نتیجۀ یک بیماری جسمی باشد؛ برای مثال، فردی ممکن است به‌دلیل سکته دچار افسردگی شود؛ بنابراین اگر فکر می‌کنید مشکل روحی دارید، اولین کسی که به او مراجعه می‌کنید بهتر است پزشک عمومی خودتان باشد.

پزشک از شما درباره نشانه‌های مشکلی که دارید و اینکه آیا ثابت‌اند یا مقطعی سؤالاتی می‌پرسد و مشکلات جسمی‌تان را بررسی می‌کند.

به این ترتیب تشخیص می‌دهد که آیا ممکن است بیماری جسمی باعث این نشانه‌ها شده باشد یا نه.

بعد از آن، شما را راهنمایی می‌کند که به کدام متخصص بهداشت روان مراجعه کنید. گاهی ممکن است نیاز باشد که همزمان از چند رویکرد استفاده کنید؛ برای مثال، ممکن است لازم باشد برای درمان دارویی به روانپزشک مراجعه کنید، اما برای صحبت‌کردن درباره مشکلاتی که دارید به‌شکل منظم نزد روانشناس بروید.

اگر فکر می‌کنید باید درباره نگرانی‌هایتان با شخصی غیر از اطرافیانتان صحبت کنید، می‌توانید برای مشاوره نزد روانشناس بروید.

هرگاه حس کردید دیگر به این خدمات نیاز ندارید، با مشورت با روانشناس می‌توانید روند درمان را متوقف کنید.
 

آیا مشاوره با روان‌ درمانی تفاوت دارد؟

اگرچه این دو گاهی به‌جای هم به کار می‌روند، بین آنها تفاوت‌هایی وجود دارد.

مشاوره روی موضوعات خاصی متمرکز است و برای کمک به فرد در رفع مشکلاتی مانند اعتیاد یا مدیریت استرس به کار می‌رود.

تمرکز این روش‌ها روی حل مشکل یا یادگیری فنون خاص برای کنارآمدن یا اجتناب از مشکل خواهد بود. معمولا دوره‌های مشاوره کوتاه‌تر از روان‌درمانی‌ اند.

دوره روان‌درمانی طولانی‌تر است و روی محدوده وسیع‌تری از موضوعات متمرکز است.

روان‌ درمانی به‌دنبال این است که الگوهای فکری و رفتاری فرد چطور بر نحوه تعامل او با جهان تأثیر می‌گذارند.

هدف از روان‌ درمانی بسته به نوع آن، این است که افراد احساس بهتری داشته باشند، استرس‌ شان را مدیریت کنند، الگوهای رفتاری را که در رسیدن به اهداف شخصی‌ شان اختلال ایجاد می‌کند درک کنند، روابط عاطفی رضایت‌ بخشی داشته باشند و بهتر بتوانند در موقعیت‌ های تنش‌ زا افکار و پاسخ‌ های عاطفی‌ شان را تعدیل کنند. 4

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.shokranehcc.com
3.www.tadaei.com
4.www.dana.ir